This post is also available in: English (Engels)
In de ZART-serie 'Gedachten over Drukwerk en Druktechnieken' bespreken we onderwerpen gebaseerd op vragen gesteld door Zartianen en Zartiesten. In ons dagelijks leven als drukkers ontmoeten we talloze mensen met ideeën en vragen. Daarom begon ZART een reeks artikelen te publiceren die kwesties zullen behandelen zoals kopiëren, authenticiteit en de status van drukwerk in de kunstwereld.
Is het kopiëren van kunst een vies woord? Het is zo oud als de weg naar Rome! De beroemde Rembrandt van Rijn was zo druk bezig met drinken, flirten en ‘De Man’ zijn dat hij studenten verzamelde die zijn werk konden doen door zijn stijl nauwgezet te kopiëren. Alles wat hij hoefde te doen, was zijn handtekening eronder zetten. Et voilà, een nieuwe Rembrandt was geboren.
Wat als je in de bergen woont, maar dol bent op het schilderen van kustlijnen? Je gaat het internet op en kiest een foto of schilderij – mogelijk oorspronkelijk gemaakt door een goed bekende kunstenaar en nu door jou gereproduceerd alsof het het een origineel is. Is het schilderij minder mooi nadat je het hebt gekopieerd?
Goede kunstenaars, slechte kunstenaars
In 2014 benadrukte BBC Culture een artikel getiteld ‘Goede kunstenaars kopiëren, geweldige kunstenaars stelen’. Zonder context lijkt dit een vrij gedurfde uitspraak, maar filosofisch gezien is er veel meer aan de hand dan je op het eerste gezicht zou denken. ‘Vervalsers kopiëren en verbergen dat ze dat doen’, staat in het artikel. ‘Studenten kopiëren als artistieke training. Assistenten kopiëren als arbeid voor bekendere kunstenaars’ (vandaar Rembrandt, red.). ‘Maar zoals Sturtevant laat zien, is de grens tussen origineel en kopie, uitvinding en plagiaat, voortdurend aan onderhandeling onderhevig’.
Autoriteit en auteurschap
De dunne lijn tussen kunst en kopie is al zo lang als men zich kan herinneren onderwerp van debat: ‘Sturtevant, die eerder in 2014 op 89-jarige leeftijd overleed, bootste Warhol, Lichtenstein en Johns na – maar ze bootste ook de daad van het nabootsen na, door de technieken van een parodist of criminele vervalser te gebruiken voor veel gedurfde doeleinden. Filosofisch verfijnd maar in uitvoering geenszins conceptueel, draait de kunst van Sturtevant eigenlijk minder om kopiëren dan om de grote vragen rond autoriteit, auteurschap, circulatie en geschiedenis’.
Bovenklasse
Als kunst alleen in een museum is te zien, of exclusief betaalbaar is voor de bovenklasse, wat is dan de zin ervan? Waarom zijn wij niet allemaal zo bevoorrecht dat we elke dag kunnen genieten van ons favoriete schilderij – boven onze eigen bank, in onze eigen woonkamer? Of op zijn minst een één-op-één afdruk ervan?
We zijn er zeker van dat geen van ons minder onder de indruk zal zijn van ‘slechts een afdruk’ van ons favoriete plaatje. Uit ervaring weten we dat we over het algemeen telkens weer onze ogen verwennen als we ernaar kijken, telkens weer nieuwe aspecten en details ontdekkend. Details die we nooit hadden opgemerkt door het kunstwerk slechts een paar minuten in een museum of galerij te bekijken voordat we doorgaan naar de volgende. Ik bedoel maar…
Meer weten over ZART?
Check: ZART.nu.